ናይ ጭንቀት ጸገም

ጭንቀት ሓደ ካብቶም ዝበዝሑ ስነ - ኣእምሮኣዊ ጸገማት ፣ እዚ ሕማም መብዛሕትኡ ግዜ ምስ ብዙሓት ካልኦት ጸገማት ከም ጭንቀት ፣ ናይ ስብእና ጸገማትን ናይ ጭንቀት ጸገማትን ኣመጋግባ ፣ ምዝንባዕ ኣካላትን ይወሃሃድ ።

ናይ ጭንቀት ጸገም ማለት ንሓደ ዘይምኽንያታዊ፣ ተደጋጋሚን ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕን ኩነታት ካብ መጠን ንላዕሊ ምፍራሕ እዩ፣ እዚ ድማ ምስ ህይወት ምትዕጽጻፍ ይጸልዎ ። ካብ መጠን ንላዕሊ ጭንቀትን ፍርሕን ንህይወት ብኸቢድ ክጸልዋ ከሎ፡ ዋላ እቲ ጭቡጥ ጭንቀት ምስተወድአ ይቕጽል፡ ፓቶሎጂካዊ እዩ። ልክዕ ጠንቂ ናይቲ ጸገም ብዙሓት ዝተፈላለዩ ረቛሒታት ዘጠቓልል ኮይኑ፡ ብቐንዱ ምስ ስነ-ኣእምሮኣዊ ስንባደ ምስ ጭንቀት ዝፈጥሩ ረቛሒታት ስብእና ተደሚሩ ዝተኣሳሰር እዩ ።

ምኽንያት

መድሓኒት

ናይ ጭንቀት ጸገማት ብሰንኪ ካብ መጠን ንላዕሊ ኣልኮላዊ መስተ ምውሳድ ክመጽእ ይኽእል። ይኹን እምበር፡ ማእከላይ መጠን ኣልኮላዊ መስተ ምውሳድ ኣብ ገለ ውልቀሰባት እውን ጭንቀት ክውስኽ ይኽእል እዩ። ጽግዕተኛነት ካፈይን ፣ ኣልኮላዊ መስተ ፣ ከምኡ’ውን ቤንዞዲያዜፒን ከጋድድ ወይ ጭንቀትን ስንባደን ከስዕብ ይኽእል። ናይ ጭንቀት ጸገማት መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ እዋን ሕዱር ምስሓብ ኣልኮላዊ መስተ ዝኽሰት ኮይኑ ከም ኣካል ናይቲ ድሕሪ ሕዱር ምስሓብ ኣልኮላዊ መስተ ክሳብ 2 ዓመት ክጸንሕ ይኽእል ፣ እዚ ድማ ኣብ ኣስታት ሓደ ርብዒ ካብቶም ካብ ኣልኮላዊ መስተ ዝሓውዩ ሰባት ይርከብ። ኣብ 1988 ኣብ ዝተገብረ መጽናዕቲ፡ እዚ ሕማም ኣብ ኣስታት ፍርቂ ካብቶም ኣብ ናይ ብሪጣንያ ሆስፒታል ናይ ስነ-ኣእምሮ ክሊኒክ ኣብ ኣገልግሎት ጥዕና ኣእምሮ ዝመሃሩ ሕሙማት ተረኺቡ፡ ከም ስንባደ ማሕበራዊ ፍርሒ ወይ ፎብያ ዝኣመሰሉ ናይ ጭንቀት ጸገማት ሓዊሱ፡ ብሰንኪ ጽግዕተኛነት ኣልኮላዊ መስተ ወይ ቤንዞዲያዜፒን ከም ዝመጽእ ተረጋጊጹ። ኣብዞም ሕሙማት፡ ኣብ እዋን ምስሓብ ጭንቀት ኣብ መጀመርታ ወሰኽ ይርአ፡ ድሕሪኡ ድማ ምልክታት ጭንቀቶም ይቋረጽ።

ሕክምናዊ ኩነታት

ሓደ ሓደ ግዜ፡ ናይ ጭንቀት ጸገማት፡ ከም ፊዮክሮሞሳይቶማ ወይ ልዕሊ ዓቐን ታይሮይድ ዝኣመሰለ ንናይ ስርዓተ ነርቭ ልዕሊ ዓቐን ምንቅስቓስ ዘስዕብ መሰረታዊ ሕማም ኢንዶክራይን ጎናዊ ሳዕቤን ክኸውን ይኽእል።

ጭንቀት

ናይ ጭንቀት ጸገማት ከም ፋይናንሳዊ ጭንቀት ወይ ሕዱር ሕማም ዝኣመሰሉ ናይ ህይወት ጸቕጢ ምላሽ ሂቦም ክለዓሉ ይኽእሉ። ኣብ መንእሰያትን መንእሰያት ዓበይትን ዝፍጠር ጭንቀት መብዛሕትኡ ግዜ ብሰንኪ ጸቕጢ ማሕበራዊ ርክብ፡ ገምጋምን ምስሊ ኣካላትን ዝመጽእ እዩ። ጭንቀት ኣብቶም ሕማም ምርሳዕ ዘለዎም ኣረጋውያን ’ ውን ልሙድ ’ ዩ። ብኻልእ ወገን ድማ፡ ሓካይም ምልክታት ኣካላዊ ሕማም (ንኣብነት፡ ብሰንኪ ምዝንባዕ ልቢ ) ከም ምልክታት ጭንቀት ብጌጋ ምስ ዝትርጉምዎ፡ ጸገማት ጭንቀት ኣብ ኣረጋውያን ብጌጋ ይምርመሩ

ውርሻዊ

GAD ኣብ ስድራቤታት ዝካየድ ኮይኑ፡ ኣብ ደቂ እቶም እዚ ሕማም ዘለዎም ሰባት ብሽዱሽተ ዕጽፊ ይበዝሕ።

ጭንቀት ከም ምትዕጽጻፍ ክለዓል እንከሎ፡ ኣብ ዘመናዊ ግዜ ግን ዳርጋ ኩሉ ግዜ ኣብ ትሕዝቶ ጸገማት ጭንቀት ብኣሉታ ይሕሰብ። እዞም ጸገማት ዘለዎም ሰባት ኣዝዩ ተሃዋሲ ስርዓታት ኣለዎም፤ ስለዚ፡ ስርዓቶም ንጐዳኢ ዘይመስል ምልዕዓላት ካብ መጠን ንላዕሊ ምላሽ ክህብ ይኽእል። ሓደ ሓደ ግዜ ጸገማት ጭንቀት ኣብቶም ስንባደ ዝበጽሖም ሰባት ይኽሰት፣ እዚ ድማ ምውሳኽ ተርእዮ ዘርኢ እዩ። ሓደ ሰብ ቆልዓ እንተ ወሊዱ፡ እቲ ቆልዓ መጻኢ ከቢድ ክኸውን ይኽእል እዩ። ኣብ ከምዚ ዝኣመሰለ ኩነታት፡ እቲ ስርዓት ኣልቦነት ዝለዓል፡ ከባቢ እቲ ውልቀሰብ ስግኣት ከም ዝፈጥር ንምግማት ዝሕግዝ መንገዲ እዩ።

ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ጭንቀት።

ኣብ ትሑት ደረጃ ጭንቀት ሕማቕ ነገር ኣይኮነን። ከም ሓቂ፡ እቲ ንጭንቀት ዚህቦ ምላሽ ሆርሞናት፡ ሰባት ንሓደጋታት ምላሽ ስለ ዚሕግዞም፡ ከም ረብሓ ዀይኑ እዩ ማዕቢሉ። ተመራመርቲ ፍልቀት ሕክምና ፡ እዚ ምትዕጽጻፍ እዚ፡ ደቂ ሰባት ክመጽእ ዝኽእል ሓደጋ ከም ዘሎ ኣስተውዒሎም፡ ብኡ መሰረት ድማ ዝዓበየ ሓለዋ ንምርግጋጽ ክሰርሑ ከም ዘኽእሎም ይኣምኑ። ትሑት ደረጃ ጭንቀት ዘለዎም ሰባት ካብቶም ማእከላይ ደረጃ ጭንቀት ዘለዎም ሰባት ዝለዓለ ናይ ሞት ሓደጋ ከምዘለዎም ተረጋጊጹ ኣሎ። እዚ ዝኾነሉ ምኽንያት ድማ ፍርሒ ዘይምህላው ናብ መጉዳእቲ ወይ ሞት ከስዕብ ስለ ዝኽእል እዩ። ብተወሳኺ፡ ክልቲኡ ጭንቀትን ጭንቀትን ዘለዎም ሕሙማት ዝያዳ ተኽእሎ ከምዘለዎም ተረጋጊጹ እቲ ተርእዮ ካብቲ ቀሊል ጭንቀት ዘለዎም ሰባት ዝወሓደ እዩ። ምስ ጭንቀት ዝተኣሳሰሩ ምልክታት ተግባራዊ ትርጉም፡ ዝያዳ ንቕሓት፡ ንስራሕ ዝቐልጠፈ ምድላው፡ ከምኡ’ውን ምጉዳል ተኽእሎ ናይ ምጥፋእ ሓደጋታት የጠቓልል። ኣብ ተፈጥሮ፡ ተቓላዕቲ ውልቀሰባት፡ ንኣብነት እቶም ዝተጎድኡ ወይ ዝጠነሱ፡ ትሑት ደረት ምላሽ ጭንቀት ስለዘለዎም፡ ዝያዳ ንቑሓት ይገብሮም። እዚ ድማ ነዊሕ ናይ ፍልቀት ታሪኽ ናይቲ ናይ ጭንቀት ምላሽ ከምዘለዎ ይሕብር።

ደፋእታዊ ለውጢ

ቢልዮን ምዃኑ ግምታዊ መርትዖ ቀሪቡ ኣሎ። ልዑል መጠን ጭንቀት ካብ ዘመነ ፓሊዮዞይክ ጀሚሩ ማሕበራዊ ሃዋህው ዝተቐየረሉ ኣገባብ ምላሽ እዩ። ንኣብነት ኣብ ዘመነ እምኒ ዝያዳ ርክብ ቆርበት ምስ ቆርበትን ዝያዳ ኣተሓሕዛ ዕሸላት ብኣዴታቶምን ነይሩ፡ ክልቲኦም ጭንቀት ዝቕንሱ ስትራተጂታት እዮም። ብተወሳኺ ኣብ ህሉው እዋን ምስ ዘይትፈልጦም ሰባት ዝዓበየ ምትእስሳር ኣሎ ኣንጻር ናይ ቀረባ ቀቢላታት ጥራይ ዝግበር ምትእስሳር። ተመራመርቲ፡ ብፍላይ ኣብተን ቅርጻዊ ዓመታት፡ ቀጻሊ ማሕበራዊ ርክብ ዘይምህላው፡ ነቲ ናህሪ ዕብየት ዝድርኾ ምዃኑ ይሕብሩ። ልዑል መጠን ጭንቀት።

ብዙሓት እዋናዊ ጉዳያት ውጽኢት ናይ ፍልቀት ዘይምስምማዕ ክኾኑ ይኽእሉ እዮም, ብፍላይ "ስነ-ኣእምሮኣዊ ዘይምስምማዕ" ተባሂሉ ይጽዋዕ። ብፍልቀት ኣዘራርባ፡ ዘይምስምማዕ ዝፍጠር፡ ሓደ ውልቀሰብ ካብቲ ናይቲ ውልቀሰብ ህሉው ሃዋህው ዝተፈልየ ሃዋህው ዝላመድ ባህርያት ምስ ዝውንን እዩ። ንኣብነት፡ ዋላ እኳ ንህይወት ኣብ ሓደጋ ዘእቱ ኩነታት ንምግጣም ዝሕግዝ ናይ ጭንቀት ምላሽ ዝማዕበለ ክኸውን ይኽእል እንተኾነ፡ ኣብ ምዕራባውያን ባህልታት ንዝርከቡ ኣዝዮም ተሃዋስያን ውልቀሰባት ሕማቕ ዜና ምስማዕ ጥራይ ሓያል ምላሽ ከለዓዕል ይኽእል እዩ።