ለበዳ ኮቪድ-19
ናይ 2019-2020 ኮሮናቫይረስ ለበዳ ከቢድ ድማ ህጹጽ ናይ ምስትንፋስ ኣካላት ሕማም ኣምጸአ ብኾነው ሳርስ-ኮቭ-2 (SARS-CoV-2) ቫይረስ ምኽንያት ናይ ተፈጥረ ናይ ኮሮናቫይረስ ሕማም ኮቪድ-19 (COVID-19) ለበዳ እዩ። ለበዳ ኣብ መጀመርታ ጊዜ ናይ ጸብጸበ ብቻይና፣ ዉሃን፣ ሁቤ ውሽጢ ብታሕሳስ 2019 ነበረ። ናይ ውድብ ጥዕና ዓለም ብመጋቢት 11 መዓልቲ 2020 ብሕማምውን ናይ ለበዳ ደረጃ ኣብ መድረሱን ኣወጀ። ብማእከል መጋቢት 19 መዓልቲ 2020 ክሳብ ህልው ሓበሬታ መሰረት ካብ244 ሽሕ ልዕሊ ናይ ኮቪድ-19 ጉዳያት ብ176 ሃገራት ውሽጢ ዝተመዝገበ። ብለብዒ ብቐዳምነት ዝትከተት ሃገራት መንጎ ቻይና፣ ኢጣልያ፣ ኢራን፣ ደቡብ ኮርያ ድማ ስፔን ይርከብ።
ንመብዛሕተኦም ሰባት ሰዓልን ረስንን ዘለዎ ባዕሉ ዝጠፍእ ቀሊል ሕማም ዝገብረሎም ኮይኑ ንገሊኦም ግና ጸገማት ምስትንፋስን ነድሪ ሳምቡእን (ኒሞንያን) ዘለዎ ብርቱዕ ሕማም ይገብረሎም። እቲ ቫይረስ ምስ ዝሓመመ ሰብ ቀረባ ምርኻባት ምስ ዝህሉ ወይ ብነጠብጠብታዊ ለብዒ ማለት እቲ ዝሓመመ ሰብ ምስዝስዕል ወይ ሕንጥሸው ምስዝብል ይመሓላለፍ። እቲ ምልክት ሕማም መብዛሕትኡ ግዜ ቀሊልን ሓደ ሰብ ምስተለኽፈ ድማ ድሕሪ ኣስታት 5 መዓልትታት ይረአ። እቶም ምልክታት ሕማም ግን ቅድሚ ወይ ድሕሪ ሓሙሽተ መዓልትታት’ውን ክረአዩ ይኽእሉ እዮም።[1]
ንገሊኦም ግን እቲ ሕማም ጽንኩር ስለ ዝኸውን ጸገማት ምስትንፋስን ነድሪ-ሳንቡእን(ኒሞንያን) ይገብረሎም። እቶም ጽንኩር ሕማም ዝገብረሎም ሰባት መብዛሕተኦም ኣረገውትን ልዕሊ 80 ዕድመ ኣለዎም። ወላ’ውን ሓዳሪ ሕማም ልብን ሓዳሪ ሕማም ሳምቡእን ወይ መንሽሮ ዘለዎም ሰባት ጽንኩር ዝኾነ ሕማም ይገብረሎም እዩ።[1]
- ↑ a b c ብዛዕባ እዚ ሓድሽ ቫይረስ ኮረናን ሕማም ኮቪድ-19ን, Folkhälsomyndigheten (CC BY-SA 4.0)
